CBAM, czyli pierwszy krok w kierunku Zielonego Ładu

Co to jest CBAM ?

Unijne rozporządzenie 2023/956 wprowadzające mechanizm granicznego podatku węglowego (ang. Carbon Border Adjustment Mechanism), czyli tzw. CBAM, weszło w życiu już w połowie 2023 r., zaś od stycznia 2024 r. realizowane są obowiązki o charakterze sprawozdawczym. Wdrożenie rozporządzenia CBAM zostało podzielone na dwa etapy – okres przejściowy trwający od
1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r., oraz okres docelowy rozpoczynający się 1 stycznia 2026 r.

Wprowadzona regulacja CBAM ma na celu zmniejszenie ryzyka ucieczki z emisją gazów cieplarnianych do państw spoza Unii Europejskiej poprzez wprowadzenie opłat emisyjnych od towarów importowanych, których wartość docelowo ma być równa opłatom od produkcji wewnątrzunijnej. Od 2026 roku CBAM będzie wprowadzał dodatkowe opłaty za importowanie określonych produktów na obszar celny UE, natomiast już teraz w okresie przejściowym importerzy są zobowiązani do wykonywania obowiązków o charakterze sprawozdawczym.

Kogo dotyczy CBAM?

Obowiązki z CBAM będą dotyczyć przede wszystkim importerów określonych towarów wskazanych w rozporządzeniu, a w przypadku korzystania przez z nich z usług pośrednich przedstawicieli celnych, obowiązki te przechodzą na przedstawiciela, o ile wyrazi on na to zgodę.

Jakie towary objęte są CBAM?

Rozporządzenie CBAM wprowadza listę towarów, do których będzie miało zastosowanie. Towary te są indywidualnie identyfikowane za pomocą kodów Nomenklatury Scalonej CN, i obecnie rozporządzenie wymienia towary należące do kategorii takich jak: cement, stal, żeliwo, aluminium, nawozy, wodór, czy energia elektryczna. Jednak już teraz ustawodawca unijny zastrzega, że aktualny katalog ma jedynie charakter wstępny, zaś z czasem będzie stopniowo rozbudowywany.

Okresy sprawozdawcze CBAM

Pierwszy etap wdrożenia obowiązków z CBAM rozpoczął się 1 października 2023 r. i potrwa do 31 grudnia 2025 r. W tym okresie importerzy określonych towarów zobowiązani są do raportowania danych o tzw. emisjach wbudowanych w importowane towary. Sprawozdania powinny być składane kwartalnie, zaś pierwsze za ostatni kwartał 2023 r. powinno było zostać złożone do 31 stycznia 2024 r. Sprawozdania są składane w formacie elektronicznym poprzez dedykowany rejestr przejściowy CBAM. Za pierwsze dwa okresy sprawozdawcze istnieje jeszcze możliwość dokonania modyfikacji złożonego sprawozdania do dnia 31 lipca 2024 r.

Czym grozi brak raportowania CBAM?

Jednocześnie, mimo iż pierwsza faza wdrożenia CBAM ma jedynie charakter wstępny i z założenia ma ułatwić przedsiębiorcom dostosowanie się do nowego obowiązku, to jednak w przypadku, gdy zgłaszający nie przedłoży poprawnego lub kompletnego raportu CBAM lub nie poprawi błędów wskazanych przez organ, możliwe jest nałożenie już teraz kary w wysokości od 10 do 50 EUR za tonę niezgłoszonych emisji.

O czym jeszcze powinni pamiętać przedsiębiorcy?

Docelowa faza obowiązywania CBAM będzie natomiast wiązała się już nie tylko z obowiązkiem składania okresowych deklaracji, ale przede wszystkim z kwestią regulowania opłat, które będą ponoszone poprze nabywanie dedykowanych certyfikatów.

Niemniej CBAM to dopiero początek zielonej rewolucji, z jaką muszą się liczyć unijni przedsiębiorcy. W najbliższym czasie stopniowo będą nakładane zupełnie nowe obowiązki, w tym m.in. w zakresie sprawozdawczości o zrównoważonym rozwoju (ang. Environmental, Social, Governance), czyli tzw. ESG, zeroemisyjności budynków mieszkalnych i niemieszkalnych, czy prowadzenia gospodarki o obiegu zamkniętym. Sprostanie nowym regulacjom unijnym może okazać się znacznym wyzwaniem dla przedsiębiorców, zwłaszcza tych, którzy dotychczas nie poświęcali większej uwagi kwestiom o charakterze niefinansowym, tym samym warto już teraz być na bieżąco ze zmianami i odpowiednio się na nie przygotować.