Neutralność podatkowa zamiany kryptowalut przed 2019 rokiem

NSA wskazał, że analogiczna zagadnienie było już przedmiotem wyroku NSA z dnia 10 lutego 2021 r. o sygn. II FSK 2870/18 i w pełni podziela zawartą tam argumentację.

Spór dotyczył kwestii wymiany kryptowaluty na inną kryptowalutę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oraz czy czynność ta skutkuje przychodem z tego źródła.

W świetle przepisów ustawy o PIT, wartość rynkową kryptowalut wydanych w zamian za inne kryptowaluty należy określić według czasu i miejsca ich odpłatnego zbycia. Nie ma jednak wskazanej jednostki czasu, która ma być brana pod uwagę, uznając że co do zasady wartość w danym czasie nie ulega zmianom.

Z art. 14 ust. 1c ustawy o PIT wynika, że ma być to dzień zbycia prawa majątkowego i o ile łatwo to ustalić w przypadku zbycia kryptowaluty za świadczenie pieniężne lub niepieniężne, to w przypadku wymiany na inną kryptowalutę trudno ustalić tą wartość z uwagi na zmienność tych wartości co sekundę, brak tak dokładnych danych z giełd kryptowalut, a także z uwagi na to że nie wiadomo, którą z wartości (średnią z danego dnia, z końca dnia, z momentu wymiany) należałoby uwzględnić.

NSA podzielił argumentację sądu I instancji dot. powstania przychodu, kwot należnych i znaczenia „samoistnej wartości majątkowej”. Dodatkowo NSA powołał się na art. 217 Konstytucji tj. zasadę wyłączności ustawy przy nakładaniu podatków. W przypadku braku określenia w ustawie chwili powstania obowiązku i podstawy opodatkowania dochodzi do naruszenia zasady zupełności ustawowej podatku. Zasadzie wyłączności ustawy należy dać pierwszeństwo przed zasadą równości i powszechności opodatkowania. Jednocześnie nawet jeśli błędy ustawodawcy prowadzą do unikania opodatkowania, to jednak nie mogą być one naprawiane w drodze wykładni organów contra legem.

W przypadku kryptowalut ustawodawca nie daje więc odpowiedzi jak należy obliczyć przychód uzyskany w wyniku takiej zamiany. Nie można jednocześnie stwierdzić, że to podatnik prowadzący działalność gospodarczą powinien zadbać o prawidłowe wyliczenie wysokości przychodu. Ponadto metoda szacowania do określenia podstawy opodatkowania również nie może znaleźć zastosowania ponieważ w przypadku wymiany kryptowalut problemem nie jest brak danych, lecz brak zasad ustalenia podstawy opodatkowania.

Uwzględnienie w podstawie opodatkowania przychodów z wymiany kryptowaluty na inną kryptowalutę bez określenia zasad ustalenia takiego przychodu prowadziłoby do arbitralności ustalenia wysokości zobowiązania przez organy podatkowe.

NSA podkreślił również, że od 1 stycznia 2019 r. ustawodawca zalicza przychody z odpłatnego zbycia kryptowalut do przychodów z kapitałów pieniężnych, a definiując pojęcie odpłatnego zbycia nie objął nim zamiany kryptowalut.  Tym samym również w obecnym stanie prawnym wymiana kryptowalut na inne kryptowaluty jest neutralna podatkowo na gruncie ustawy o PIT.

Wyrok NSA z 11 marca 2021 r., sygn. akt II FSK 3296/18.